مقایسه‌ های ناروا

 

 » از آفت های تربیتی

قانون آفرینش درباره‌ی انسان این است که: خداوند، افراد را گوناگون آفریده است؛ با استعدادهای جوراجور وتوانایی‌های متفاوت و محدود. البته عواملی مانند: وراثت، تربیت، خانواده، محیط زندگی، محیط آموزش و امکانات و یا کمبودهای وسائل رشد نیز در ایجاد توانایی‌ها و شایستگی‌ها و یا ناتوانی‌ها، تأثیر بسزائی دارند.

بنابراین، تفاوت و اختلاف بین موفقیت‌ها و پیشرفت‌های افراد، در همه‌ی زمینه‌های زندگی، امری کاملاً طبیعی است و نباید انتظار داشت که مثلاً : «حمید» در مسائل درسی و هنری و اجتماعی، مانند «سعید» باشد و «حمیده»، مثل «سعیده»... و مقایسه‌ی میان آنان صحیح نیست.

یکی از آفت های خطرناک تربیتی، که باید نسبت به آن هشدار داد، این است که: بعضی از والدین( که امیدواریم تعدادشان در جامعه‌ی ما زیاد نباشد!) فرزندانشان را با هم‌دیگر و آنان را با بچّه‌های خانواده‌های دیگر، مانند خویشان و همسالان و همکلاس‌ها، مقایسه می‌کنند و لیاقت‌ها و موفقیت‌های آنان را به رُخ اینان می‌کشند.    

این مقایسه‌ها لطمه‌های شدیدی به روان و شخصیت بچّه‌ها می‌زند؛ خصوصاً اگر با تحقیر و توهین و سرزنش همراه باشد. مثلاً به دختر دبستانی‌شان که از درس املا نمره‌ی 15 گرفته، می‌گویند: «دختره‌ی بی‌عرضه! مگه این فهیمه، دختر خاله‌ات نیست که همیشه نمره‌ی 20 می‌گیره؟! آخر چرا تو باید همه‌اش نمره‌ی کم بگیری؟!» و یا به پسر نوجوان دوره‌ی راهنمایی می‌گویند: «مگه چه چیز تو کمتر از علی، پسر دایی ته که شاگرد ممتاز کلاس شده، امّا تو پسره‌ی احمق، تنبلی می‌کنی و نمی‌تونی به او برسی؟!» و یا به بچّه‌ی پنج ساله می‌گویند : «خاک بر سرت، همیشه دماغت بیرون اومده، لباست کثیفه، مجیدِ همسایه را ببین همیشه مثل دسته‌‌ی گُله!...»

این مقایسه‌های غلطِ همراه با توهین و تحقیر و حتّی بدون توهین و تحقیر، و نادیده گرفتن تفاوت استعدادها و توانایی‌ها، نتایج وخیمی را به بار می‌آورد و همان استعدادهای متوسط آنان را نیز ضعیف می‌کند.

اگر این روش «ضد تربیت» و این القائات و تلقین‌های مخرّب، مدّتی ادامه یابد، آسیب‌های شدیدی به روحیه‌ی کودکان و نوجوانان زده، کم‌کم آنان باور می‌کنند که واقعاً بی‌عُرضه و بی‌لیاقتند و شایستگی‌های یک انسان طبیعی را ندارند.

بسیاری از حسادت‌ها و کینه‌ها و عقده‌های آزار دهنده، از همین‌جا سرچشمه می‌گیرند. این خارهای جانکاهی که بر دل و جان کودک و نوجوان می‌نشیند، روانش را مسموم و فاسد می‌کند. و براستی از یک روح مسموم و فاسد، چه انتظاری می‌توان داشت؟!