درباره باورهای غلط

انتشار پست "باورهای غلط ۶"، بازتاب گسترده‌ای داشت و سوال‌های بسیار خوانندگان ارجمندمان را برانگیخت.
به گمانم بهترین پاسخ فوری و غیرتفصیلی به این پرسش‌ها، همانا سخن گوهرین امیر رازدانان، امام علی - علیه السلام - است.
اگرچه سخن حضرت، درباره برخی از خرافات است نه همه آن‌ها، اما می‌توان آن را تعمیم داد و از آن بهره وافر برد.
از این رو، با هم، سخن حضرت را نیوش می‌کنیم.

آن هنگام که امیر مؤمنان علیه السلام، عزم کوفتن سر خوارج نهروان را کرد و سپاه را سامان داد و مهیای رفتن به نبردگاه شد، کسی از صحابیان ایشان، که به پندار خود، "علم نجوم" می دانست، به امام گفت: "ای امیر مؤمنان! اگر در این هنگام به نبرد روی، می ترسم که به مراد خویش نرسی و بر دشمنانت پیروز نگردی. من این سخن را از دانش ستاره‌شناسی و محاسبه‌های نجومی می‌گویم."

امام فرمود:
"أَتَزْعُمُ أَنَّکَ تَهْدِی إِلَى السَّاعَةِ الَّتِی مَنْ سَارَ فِیهَا صُرِفَ عَنْهُ السُّوءُ وَ تُخَوِّفُ مِنَ السَّاعَةِ الَّتِی مَنْ سَارَ فِیهَا حَاقَ بِهِ الضُّرُّ؟ فَمَنْ صَدَّقَکَ بِهَذَا فَقَدْ کَذَّبَ الْقُرْآنَ وَ اسْتَغْنَى عَنِ الِاسْتِعَانَةِ بِاللَّهِ فِی نَیْلِ الْمَحْبُوبِ وَ دَفْعِ الْمَکْرُوهِ، وَ تَبْتَغِی فِی قَوْلِکَ لِلْعَامِلِ بِأَمْرِکَ أَنْ یُولِیَکَ الْحَمْدَ دُونَ رَبِّهِ لِأَنَّکَ بِزَعْمِکَ أَنْتَ هَدَیْتَهُ إِلَى السَّاعَةِ الَّتِی نَالَ فِیهَا النَّفْعَ وَ أَمِنَ الضُّرَّ.
ثم أقبل (علیه السلام) على الناس فقال‏: أَیُّهَا النَّاسُ، إِیَّاکُمْ وَ تَعَلُّمَ النُّجُومِ إِلَّا مَا یُهْتَدَى بِهِ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ، فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَى الْکَهَانَةِ وَ الْمُنَجِّمُ کَالْکَاهِنِ وَ الْکَاهِنُ کَالسَّاحِرِ وَ السَّاحِرُ کَالْکَافِرِ وَ الْکَافِرُ فِی النَّارِ، سِیرُوا عَلَى اسْمِ اللَّهِ‏؛

تو می‌پنداری زمانی را می‌دانی و می‌نمایانی که هر کس در آن به سفر رود، بدی و ناگواری از وی دور می‌شود؟ و از ساعتی می‌هراسانی که هر کس در آن، مسافرت کند، به زیان و دشواری دچار می گردد؟! آن کس که تو را، در این ادعا، تصدیق کند (و تو را بر این مدعایت راستگو شمارد)، قرآن را تکذیب کرده است و در رسیدن به خواستنی‌ها و دورراندن ناگواری‌ها، خود را از خداوند، بی نیاز پنداشته است!
تو آنی که خواهانی تا آن کس که راستگویت می‌پندارد و در این گفتار، فرمانت را می برد، تورا به جای خداوند، ستایش کند و سپاس گوید؛ زیرا ادعای آن داری که وی را به زمانی راه نموده‌ای که سود برده و از زیان، در امان مانده است.

سپس امام روی به مردمان و لشکریان نمود و فرمود:
هان! مردمان! از آموختن دانش ستارگان، پرهیز کنید، جز آن مقدار که برای راه یافتن در سفرهای دریا و بیابان، سودمند باشد؛ زیرا ستاره شناسی، به کهانت و غیب‌گویی می‌انجامد و منجّم، چونان کاهن و غیب‌گو است، و غیب‌گو، چونان جادوگر است و جادوگر، چونان کافر است و کافر، در آتش دوزخ است.
(اکنون با توکل به خداوند، به جهاد با دشمنان شتابید و) به نام "الله" به پیش روید.

(نهج البلاغه، خطبه ۷۹، ترجمه و توضیح علی‌اکبر مظاهری، چاپ به‌نشر)