خواستگاری؛ آفت ها و قضاوت ها

    » نوشته ای از بهار سامانی

     

 

در موضوع موانع ازدواج جوانان، به خصوص دختران(که تا کنون بار ها در همین وبلاگ در باره آن صحبت شده است)، یکی از نکاتی که به تازگی نظرم را جلب کرده، قضاوت عجولانه خانواده دختر و پسر در باره شخص و خانواده طرف مقابل است.

به بیان واضح تر، گاهی این نکته که برای گفتن "نه" هیچگاه دیر نمی شود و حتی تا زمان جاری شدن خطبه عقد، فرصت تصمیم گیری وجود دارد، از نگاه برخی از مردمان مغفول مانده است. اینان از ترس اینکه نکند با ادامه و بررسی بیشتر، به اشتباه بیفتند یا اسباب مزاحمت طرف مقابل را فراهم کنند و یا به دلیل کم همتی خودشان در بهره مندی از فرصت ها، از پیگیری گزینه مورد نظر، که ظاهرا دارای ناهمخوانی هایی با معیارهایشان است، صرف نظر می کنند. این در حالی است که در موارد متعددی مشاهده شده که این قضاوت، عجولانه بوده و برداشت شخص انصراف دهنده از موضوع، غلط بوده است و بدین وسیله موقعیت یک ازدواج خوب، از میان رفته است.

نمونه هایی از این دست...

برای روشن شدن منظورم، به این مثال ها توجه کنید: 

دخترخانم هایی را میشناسم که در خانواده هایی مرفه ولی ساده زیست زندگی می کنند و سطح توقعات مالی شان از زندگی، متوسط و نرمال است، ولی پیش آمده که برخی خواستگاران آنان، صرفا با مشاهده یا آگاهی از چند فاکتور ظاهری، بدون پرسش و جستجوی عمیقی، از ترس ناتوانی در برآورده کردن نیازهای آنان، پا پس کشیده اند. 

با برخی دخترخانم های متدین برخورد داشته ام که در عین حفظ اعتقادات، افرادی واقعا شاداب و پرنشاط و به روز هستند و به نعبیر عامه، به هیچ وجه در جرگه مقدس مآبان نمی گنجند، اما خواستگاران آنان، در اولین برخوردها یا حتی در اولین برخورد با ایشان، به محض شنیدن معیارهای اعتقادی و اخلاقی شان، فرصت شناخت بیشتر از زوایای مختلف شخصیت آن فرد را به خود نداده و از ترس افتادن در دام یک انسان سخت گیر و خشک، منصرف می شوند. 

شرم آورترین و دردناک ترین مثال آن است که شاهد تصمیماتی از سوی خانواده پسر با این گونه جملات هستم: "خوب بودند ولی فعلا چند جای دیگر هم برویم، شاید گزینه مناسب تری بیابیم"  یا این جمله: " دختر خیلی خوبی بود و خانواده خیلی خوبی داشت ولی فقط یه کم چاق یا لاغر بود."

همین طورند دختران یا خانواده هایشان که قبل از بررسی توانایی و همت کاری در پسران، صرفا به خاطر سطح تحصیلات یا موقعیت اجتماعی نه چندان بالای شغلی آنان، دست رد به سینه خواستگاران شان می زنند و ای بسا که آن پسر، فردی با غیرت تر و مسئولیت پذیرتر از افراد مقبول آنان باشد. 

 

برخی از ریشه های این آسیب

اکنون که معضل قضاوت سرسری در خواستگاری ها را مطرح کردیم، لازم است در باره دلایل آن نیز صحبت کنیم. 

دو دلیل عمده، که به طور رایج، باعث تکرار این آسیب می شود:

اول: (به قول آقای دکتر افروز) تعداد زیاد دختران مجرد آماده ازدواج است که گزینه های در دسترس را برای پسران و خانواده هایشان وسیع و متنوع می کند. این باعث می شود که افراد، به خاطر مواردی چون سخت گیری در اتخاذ تصمیم، کمال طلبی،  فخرفروشی( که متاسفانه یک واقعیت است و در ادامه کمی بیشتر در مورد آن خواهیم گفت) و یا کم همتی، ترسی برای از دست رفتن یک فرصت خوب را نداشته و دلخوش به تکرار چنین موقعیت هایی باشند. 

در باره یک هنجار ضد ارزش، به نام  فخرفروشی، باید بگویم که بارها به گوش خود شنیده ام که در توصیف شرایط دختری که تازه عروس یک خانواده شده، معیارهایی چون تک دختر بودن، شغل پدر، تعداد فرزندان، انتسابات فامیلی، محل سکونت و غیره مطرح می شود. حال آنکه همه به یقین می دانیم که چنین معیارهایی یا بسیار فرعی بوده و یا واقعا هیچ نقشی در خوشبختی انسان ها ندارند. 

دوم: سست گرفتن اهمیت نقش ازدواج در سعادت انسان از سوی جوانان و خانواده هایشان است.

بنده معتقدم که عده ای از افراد جامعه ما (از مسئولین گرفته تا والدین و فرزندان مجرد ایشان) ضرورت ازدواج و خطرات مجرد ماندن جوانان را از یاد برده اند و گرنه این همه اهمال در کار ازدواج جوانان، چرا؟  

برای بیرون آمدن از این غفلت، کافی است سری به مراکز مشاوره و نامه های پردرد جوانان به مشاوران بزنیم تا ببینیم چه استعدادهایی که به دلیل فشارهای تنهایی و عدم تامین نیازهای ضروری عاطفی یک جوان، در خطر سوختن و تباه شدن است. 

 

قطع ریشه ها

به فرموده پیامبر اکرم (ص): "إن لربّکم فی أیام دهرکم نفحات، ألا فتعرضوا لها و لا تعرضوا عنها" {1}

آگاه باشید که در روزگار شمایان، نفحات و نسیم هایی از جانب پروردگارتان می وزد. هشیار باشید و خویشتن را در مسیر و معرض  آن ها نهید و از آن ها روی برمتابید. 

با توجه به این سخن پیغمبر (ص)، شاید فرصتی که پیش روی ماست، همان بهترینی است که خدا برای ما خواسته است، حال آنکه با اهمال ،عجله و یا گاهی اسیر شدن در خواسته های نفسانی،  آن را نابود می کنیم. 

بیاییم تمرین کنیم که در همه موقعیت های زندگی مان: 

1- سریع قضاوت نکنیم و همیشه احتمالات مختلفی را برای یک موضوع در نظر آوریم. به خود فرصت تحقیق و مشورت و گفت و شنود بیشتری دهیم. 

2- بیشتر فکر کنیم. حکمت بسیار عمیقی در پس این سخن نهفته است که: "یک ساعت تفکر، از هفتاد ساعت عبادت بهتر است." بسیاری از اشتباهات ما ناشی از خلوت نکردن با خود و نیاندیشیدن به هدف زندگی مان است. اگر ما تصمیمات زندگی مان را در راستای هدف اصلی آن و شناخت صحیح از هدف خلقت و مقصدمان بعد از این جهان، طراحی کنیم، به یقین دچار چنین اشتباهاتی نمی شویم. 

امام علی (علیه السلام) می فرمایند: « تجهزوا - رحمکم الله -  فقد نودی فیکم بالرحیل» {2}

مجهز و آماده شوید - خدایتان رحمت کند - که بانگ رحیل و ندای کوچ در میانتان سر داده شده!

برای وصول به اهداف عالی حیات برین و رسیدن به خواسته  های  برتر، باید از خواهش های حقیر، درگذشت. 

1. کنزالعمال.

2. نهج البلاغه. خطبه 204.