جهت دیدن کانال تلگرام "از زبان مشاور" روی عکس کلیک کنید
پاسخ استاد علیاکبر مظاهری به پرسش یک مخاطب
خانمی پرسیده‌اند:
همسرم گه‌گاه می‌گوید به گردش با دوستانم و تفریحات مجردی احتیاج دارم. گاهی من و دخترم را می‌گذارد و به مسافرت می‌رود، یا ما را می‌فرستد و خودش می‌ماند. من دوستشم دارم و تلاش کرده‌ام با این موضوع کنار بیایم اما برایم سؤال است که آیا این درخواست و رفتار طبیعی است؟ آیا این تمایل او به خاطر این است که من در زندگی کم‌کاری کرده‌ام. لطفاً راهنمایی‌ام کنید.
❇️ پرسش:
پرسیده‌اند: در جامعۀ ما، که جوانان به سمت تجردگرایی پیش می‌روند و آمار جوانان در سن قطعی ازدواج، رو به افزایش است، چگونه می‌توان علاقه به ازدواج را در جوانان ایجاد کرد؟
✅ پاسخ ما:
برای ایجاد علاقه در جوانان و برای ساماندهی ازدواج ایشان، کارهای زیادی باید انجام شود.
بنا بر مثال:
۱. هزینۀ ازدواج
هزینۀ ازدواج مشروع و معقول، نباید بیشتر از ارتباط نامشروع و نامعقول باشد. اما اکنون، در جامعۀ ما، چنین است؛ یعنی هزینه و دردسرهای یک ازدواج مشروع و معقول و به‌هنگام، بسیار بیشتر از یک ارتباط نامشروع و نامعقول است.
۲. عزم راسخ
در این عرصه، باید عزم عمومی به وجود آید. کل جامعه؛ خانواده‌ها، مسئولان، متفکران، نیکخواهان، خیّران، و خود جوانان، عزم خویش را جزم کنند تا ازدواج جوانان سامان گیرد. یک سازمان و یک گروه خاص، نمی‌تواند به‌تنهایی این کار را به سامان برساند.
بنا بر مثال: ما در کشورمان خیرین مدرسه‌ساز داریم. ایشان خوب عمل کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که کمبود مدرسه را چندان احساس نمی‌کنیم. نهضت سوادآموزی، نمونه‌ای دیگر است که برای باسواد کردن بیسوادان، عزم خود را نشان داده است. این‌ها یعنی عزم عمومی.
نمونۀ دیگر، بسیج مردمی در زمان جنگ بود، که بخش عظیمی از جامعه، در این مسأله شریک بود. ما عزم عمومی را در جنگ، به‌خصوص سال‌های اول، دیدیم.
و اکنون تلاش همگانی برای مقابله با "کرونا" را شاهدیم.
چنین عزم‌هایی، برای ساماندهی امور جوانان و ازدواج ایشان نیز لازم است.
۳. نهاد ازدواج
ایجاد بنیادها و نهادهایی برای ازدواج، از ضروریات است. در ماه‌های اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بنیاد‌هایی تأسیس شد؛ مانند بنیاد مسکن، نهضت سوادآموزی، کمیتۀ امداد، ولی بنیاد ازدواج پا نگرفت؛ البته مطرح گردید، ولی ایجاد نشد.
۴. راویان ازدواج
«راویان ازدواج»، که واسط خیرند در شناسایی و معرفی جوانان برای ازدواج، می‌توانند در ساماندهی ازدواج به‌هنگام جوانان، مؤثر باشند. ارجمندی ایشان و پاداششان نزد خداوند، از خیرین مدرسه‌ساز نیز بیشتر است، بسیار بیشتر.
ما، در کتاب «دختران و انتخاب همسر»، یک فصل دربارۀ راویان ازدواج نوشته‌ایم.
۵. تسهیلات
تسهیلات بی‌تکلف، کمک‌های مالی بلاعوض به جوانان، وام‌های بی‌سود و آسان، جهیزیه‌های اقساطی و خانه‌های کوچک با اجارۀ کم (به‌خصوص از نوع اجاره به شرط تملیک)، از جمله تسهیلاتی است که باید در اختیار همۀ جوانان قرار گیرد.
۶. تشویقیه‌ها
کسانی که ازدواج به‌هنگام انجام می‌دهند، «تشویقیه» دریافت کنند؛ مثلا بخشودگی بخشی از مدت خدمت سربازی، اولویت استخدام برای متأهلان و بورسیه‌های تحصیلی. همچنین می‌توان امتیازهایی مانند آنچه برای فرزندان شهیدان و خانواده‌های ایثارگران وجود دارد، برای جوانان متأهلی که ازدواج به‌هنگام می‌کنند، اختصاص داد.
۷. بیرون‌راندن هراس
جوانان ما از ازدواج هراس دارند. بخشی از این ترس، واقعی و به‌جا است؛ چون هنگامی‌که وضع جامعه و سنگ‌های بزرگ پیش پای جوانان و هزینه‌های سنگین ازدواج را می‌بینند، می‌ترسند. اما بخشی از آن، واقعی نیست و هراس‌های توهمی است، زیرا مشکلات را دیده‌اند و هراس‌هایی در دلشان ایجاد شده که بیش از مقدار واقعی آن است. اگر این هراس‌های از ازدواج را از دل جوانان بیرون کنیم، به ازدواج رو می‌آورند.
۸. فرهنگ‌سازی
فرهنگ خانواده‌ها و جوانان دربارۀ ازدواج آسان، اکنون دچار آسیب شده است؛ آسیب‌هایی مانند تشریفات زائد، هزینه‌های گزاف، سخت‌گیری‌های نابه‌جا در انتخاب همسر و در انجام فرایند ازدواج. بنابراین، لازم است که اندیشۀ خانواده‌ها و جوانان را اصلاح کرد، تا تشریفات و دشواری‌های مصنوعی حذف شود.
۹. مشاورۀ ازدواج
این عامل، اگر درست انجام گیرد، کمک خوبی برای انتخاب صحیح همسر و انجام ازدواج خجسته است. مشاوره با مشاوران دانا و توانا، می‌تواند امر ازدواج را آسان کند و کار ازدواج را سامان دهد.
مشاوره، به‌تدریج دارد جایگاه خود را در جامعه ما می‌یابد، ولی تا رسیدن به نقطۀ مطلوب، هنوز فاصله داریم. اما امید است که به آن برسیم.
پرسش:
دانشجویم پرسیده است:
سلام استاد.
خداقوت.
شما برای اینکه آدم فکرهای منفی نکند، چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟
همیشه گفته‌اند به هر چه فکر کنی، همان می‌شود.
من خیلی سعی می‌کنم منفی فکر نکنم، ولی موفقیتم طولانی نیست.
پاسخ ما:
سلام و درود بر شما.
۱. فکرهای مثبت آماده کنید و هرگاه منفی‌ها هجوم آوردند، مثبت‌ها را جایگزین آن‌هاکنید.
۲. ذکر خدا بگویید. هر ذکری که دوست دارید. به‌تکرار و به زبان. به ذکر قلبی اکتفا نکنید.
۳. کتاب بخوانید. کتاب‌هایی که نیاز به تفکر و جمع‌کردن حواس دارد.
۵. ورزش کنید. هر ورزشی که دوست دارید.
۶. با انسان‌های مثبت‌اندیش رفاقت کنید و از منفی‌اندشان فاصله بگیرید.
۷. مدتی اخبار نشنوید و نخوانید. ژورنالیسم، لجن‌پراکن است.
۸. هدف‌های زندگی‌تان را مشخص کنید. آنها را روی کاغذ بیاورید. به آنها فکر کنید. بر آنها تمرکز کنید.
۹. فصل چهاردهم (زندگی هدفمند) از کتاب "فرهنگ خانواده" را بخوانید. دوبار بخوانید.
۱۰. یک کتاب خوب در باره کنترل ذهن بخوانید.
پس از انجام این راهکارها، نتیجه را به من اطلاع دهید.
خداوند سبحان یاریتان کند. حتما یاریتان می‌کند.
❇️ پرسش:
آقا یا خانمی پرسیده‌اند: کتاب نبرد بی‌برنده‌تان را کامل خوانده‌ام و عمل کرده‌ام؛ تا حد بی‌نهایت با همسرم مدارا و تغافل کرده‌ام، دشنام‌های بسیار او را هیچ پاسخ نگفته‌ام، جفاهای بیکرانش را تحمل کرده‌ام، اما هرچه می‌گذرد من بازنده‌ام و او برنده.
این نبرد، بی‌برنده است؛ قبول، اما همیشه من بازنده‌ام و او نه که برنده باشد، بلکه خیره‌تر و چیره‌تر شده و از زندگی‌مان دمار برآورده است. اکنون چه کنم که از این میدان فضیلت‌سوز فرار کنم؟ وقتی من سپر می‌اندازم، او شمشیر نمی‌اندازد. دیگر به ستوه آمده‌ام. آیا باید اعلام کنم که این میدان اگرچه برنده ندارد، اما بازنده دارد؟
لطفاً مدد فرمایید.
✅ پاسخ ما:
اکنون ۱۰ سال از انتشار کتاب نبرد بی‌برنده می‌گذرد و نُه بار تجدید چاپ شده است. تاکنون حدود ۹۰ درصد گزارش‌ها و بازخوردها از مثبت‌بودن ثمره‌های آن حکایت دارد، به لطف خدا زندگی‌های بسیاری را نجات داده و اخلاق ستیزه‌جویانهٔ انسان‌های زیادی را آرام کرده است. حدود ۱۰ درصد پاسخ‌ها نیز منفی بوده است. حکایت شما جزو همین ۱۰ درصد است.
🔹 یک قانون
اکنون می‌گوییم: در نظام آفرینش، بیشتر اموری که دارای قاعدهٔ کلی اند، تبصره یا تبصره‌هایی دارند. به زبان علمی:
«ما من عام الا و قد خص»؛ هیچ امر و قاعده‌ای عمومی و کلی نیست، مگر اینکه استثناهایی دارد.
در علوم تربیتی و اخلاقی نیز چنین است. مثلاً در تربیت فرزند، قاعده بر محبت بی‌نهایت است، اما اندکی قناعت نیز لازم است. در معاشرت با مردمان نیز اصل بر نرم‌خویی و سخاوت است، اما اندکی گره‌کردن ابرو و امساک نیز ضروری است.
در تکریم دیگران اصل بر بی‌پایانی است، اما اندکی سنجش ظرفیت نیز لازم است. حتی در دشمنی با بدها نیز نمی‌باید بی‌پروایی کرد.
اندازه نگه دار که اندازه نکوست
هم لایق دشمن است و هم لایق دوست
مدارا و تغافل و نبردنکردن نیز مشمول این قاعده‌اند. کسانی هستند که بزرگواری را حمل بر بی‌عرضگی می‌کنند و از آن استفاده سوء می‌کنند؛ یا تغافل را نادانی فرض می‌کنند و جسور می‌شوند. باید ظرفیت افراد را سنجید و به‌قدر ظرفشان، آبشان داد؛ اگر بیشتر دهیم ظرفشان لبریز می‌شود و خرابی به بار می‌آورد.
🔹 داوری ما
ما در باره شما قضاوت نمی‌کنیم. اصلاً ما قضاوت نمی‌کنیم. مشاور، هادی است نه قاضی.
ما واقع زندگی شما را نمی‌دانیم و سخن همسر شما را نشنیده‌ایم، اما در این مشاورهٔ غیرحضوری و با وجود نشنیدن سخن همسرتان، بنا را بر صادق‌بودن شما می‌گذاریم و چند راهکار دانه درشت می‌دهیم:
۱. اگر مدارای شما سبب تحقیرتان می‌شود، از آن بکاهید. اگر تغافل شما باعث جسارت همسرتان می‌شود، آن را اندک و یا حذف کنید. اگر تواضع شما موجب تکبر او می‌شود، آن را کم کنید. (تواضع، عبادت است، اما اگر شما را کم‌مقدار کند، معصیت است.)
این سخن امام صادق علیه‌السلام وه که چه زیباست: «اَخْدِمْ اَخٰاکَ فَاِنْ اِسْتَخْدَمَکَ فَلا وَ لا کَرامَه»*۱؛ برادرت را خدمت کن، اما اگر خواست تو را به خدمت گیرد، نه خدمتش کن و نه بزرگش شمار.
همچنین این سخن امام صادق علیه‌السلام را: «إِنَّ اللَّهَ فَوَّضَ إِلَی الْمُؤْمِنِ أُمُورَهُ کُلَّهَا وَ لَمْ یُفَوِّضْ إِلَیْهِ أَنْ یَکُونَ ذَلِیلًا»*۲؛ خداوند همهٔ امور مؤمن را به خود او واگذار کرده است؛ اما این حق را به او نداده که خود را ذلیل کند.
حتی در صلهٔ ارحام هم حق نداریم خود را ذلیل کنیم.
دلبر اگر به رفتن شتاب کند بایست
دل بر کسی مبند که دلبستهٔ تو نیست
۲. اکنون طرحی نو دراندازید و با عمل بیشتر و سخن کمتر، به همسرتان تفهیم کنید که دیگر بنا ندارید یک فرد قربانی باشید. نیازی به جارزدن نیست، سلوکتان را عزتمندانه کنید و قاعدهٔ جاری بر رفتار و اخلاقتان را تغییر دهید.
🔹از ذلت به عزت
۳. اگر آقا هستید، فصل «اقتدار مرد» را در کتاب «فرهنگ خانواده» مطالعه کنید و اگر خانم هستید، فصل «ریحانگی زن» را در همان کتاب بخوانید.
بعد از دو هفته که این راهکارها را عمل کردید، نتیجه را به من اطلاع دهید تا راهکارهای دیگری دهم تا برای آیندهٔ زندگی‌تان گام‌های تازه‌ای بردارید.
ان‌شاءالله.
خداوند سبحان هادی‌تان باشد.
*۱: مستدرک‌الوسایل، ج ۲، ص ۴۱۱
*۲: تهذیب‌الاحکام، ج ۶، ص ۱۷۹
۹۹/۸/۲۵
شهامت "نه" گفتن!
مشاورۀ تربیتی
🔸پاسخ استاد علیاکبر مظاهری به دو پرسش مشاوره‌ای
🔹پرسش ۱:
پسر هفت‌ساله‌ای دارم که در کل پسر خوبی است، ولی گاهی رفتارهایی دارد که برایم عجیب و سؤال‌برانگیز است. از جمله اینکه:
- گاهی پسرم سر بزرگترها داد می‌زند و به آنها بی‌احترامی می‌کند.
- گاهی به پدربزرگ و مادربزرگش سلام نمی‌کند.
- گاهی جواب من را که مادرش هستم، پس می‌دهد و به قول معروف «تو روی من در می‌آید».
- گاهی دایی‌اش را با اسم کوچک صدا می‌زند.
خلاصه اینگونه رفتارهایش حسابی کلافه‌ام می‌کند. نمی‌دانم چه کنم؟ راهنمایی‌ام کنید.
🔹پاسخ:
دیدن خوبی‌های فرزند در کنار ضعف‌هایش نشانۀ دانایی است. اینکه شما همۀ رفتارهای پسرتان را می‌بینید و فقط روی کاستی‌هایش متمرکز نمی‌شوید، پسندیده است.
تجربهٔ مشاوره‌ای
دختری نجیب و عاقل، تماس گرفت و گریه کرد. صبر کردم تا آرام شود.
آن‌گاه گفت: «تجردم، به امنیت روانی‌ام، آسیب زده.»
گفتم: «چه شده؟ توضیح دهید.»
توضیح داد.
آقایی به‌گونه‌ای ناشیانه، از او خواستگاری کرده بود؛ به جای اینکه او را به واسطهٔ خانوادهٔ خود، از خانوادهٔ دختر خواستگاری کند، مستقیم به خود او گفته بود و او را از خودش خواستگاری کرده بود. دختر، سخت رنجیده و احساس بدی پیدا کرده بود.
او گفت: «من سی‌ساله‌ام و مجرد. تجردم در این سن، امنیت روانی‌ام را به هم زده. بعضی‌ها به خود اجازه می‌دهند که در بر خورد با من بی‌نزاکتی کنند. دیگر از این وضعیت خسته شده‌ام.»
گفتم: «من به جای آن آقا از شما معذرت می‌خواهم. از بیان شما چنین می‌فهمم که او قصد ناپاکی نداشته، اما شیوهٔ خواستگاری‌اش درست نبوده است. او می‌بایست از طریق خانواده‌اش مسئله را با خانوادهٔ شما مطرح می‌کرد، اما اصل موضوع، بی‌اشکال است.»
دختر گفت: «دیگر خسته شده‌ام. از ازدواج منصرف شده‌ام. این خواستگاری‌ها روحم را می‌آزارد.»
گفتم: «اشتباه آن آقا در شیوهٔ خواستگاری، نباید سبب انصراف شما از ازدواج شود.»
آن‌گاه او را دلداری و امیدواری دادم و به صبوری بر این سختی، و نشکستن زیر بار این مشکل، توصیه‌اش کردم و وعده‌اش دادم که کارش را به‌گونه‌ای عاقلانه، پیگیری کنم و با آن خواستگار ناشی صحبت کنم که اگر مناسب او بود، در کار خواستگاری به شیوهٔ درست، یاری‌اش کنم.
مشاور: علیاکبر مظاهری
۹۹/۴/۱۸
جوانان را یاری کنیم
از دام‌هایی که برخی از جوانان در آن می‌افتند این است که قبل از ازدواج می‌فهمند یکدیگر را دوست ندارند (و یا یکی دوست دارد و دیگری ندارد) و می‌خواهند از ازدواج منصرف شوند، امّا افراد خانواده و اطرافیان می‌گویند: «فعلاً ازدواج کنید، بعداً محبّت به وجود می‌آید.» جوانان حرف آنان را باور می‌کنند و ازدواج می‌کنند و بعد نه تنها محبّتی به وجود نمی‌آید، بلکه هر چه می‌گذرد، نفرت‌ها بیشتر می‌شود. در آن حال، دیگر از افرادی که اینان را سفارش به ازدواج می‌کردند و وعده می‌دادند محبّت بعداً به وجود می‌آید، خبری نیست. هر کس پی کار خودش رفته و این‌ها تنها مانده‌اند، با یک زندگی سرد و بی‌روح. و اگر آن وعده‌دهنده‌ها بخواهند هم کاری برایشان بکنند، نمی‌توانند.
جوانان (دختر و پسر) باید به این نکتهٔ مهم توجّه داشته باشند که محبّت و علاقه، از همان ابتدا باید وجود داشته باشد و یا به وجود آید و زیربنای ازدواج گردد. هیچ تضمینی وجود ندارد که عشق و محبت بعداً به وجود آیند.
آیت‌الله ابراهیم امینی نوشته‌اند:
خانم ... در نامه‌اش می‌نویسد: نزدیک یک سال پیش با جوانی ازدواج کردم که قبلاً با او آشنایی نداشتم. دو نوبت آمد خانهٔ ما، ولی من آن رو را نداشتم که خوب در او دقّت کنم که آیا به عنوان همسر آینده‌ام او را دوست دارم یا نه. با خود می‌گفتم وقتی صیغۀ عقد خوانده شد، محبّت خواهد آمد. ولی متأسّفانه بعد از عقد که به منزل ما آمد، دیدم اصلاً علاقه‌ای به او ندارم.
بعداً موضوع را با خانواده‌ام در میان گذاشتم، ولی با مخالفت شدید آنها روبرو شدم و گفتند: بعداً علاقه‌مند می‌شوی.
ولی اکنون که یک سال از ازدواج ما می‌گذرد، نه تنها علاقه‌مند نشده‌ام، بلکه تحمّل دیدن او را ندارم. شوهرم نیز می‌داند که او را دوست ندارم ... واقعاً دارم از بین می‌روم. چند دفعه خواستم خودم را از بین ببرم، ولی از خدا ترسیدم. زندگی من مثل جهنّم می‌ماند. می‌سوزم و می‌سازم و نمی‌دانم چه کار کنم ... .
نویسنده: علیاکبر مظاهری
۹۹/۴/۱۰
