مُلک خانواده

نویسنده: جناب آقای محمد دهقانی‌زاده (طلبه درس خارج حوزه علمیه قم و دانشجوی دکتری دانشگاه تهران)

مدیریت سیاسی زندگی خانوادگی

درس اول

اگر خانواده را یک «جامعه»ی کوچک ببینیم، زن و شوهر، بنیانگذاران آن خواهند بود؛ همانان که زیر یک سقف، گرد آمده و زندگی مشترکی را تأسیس نموده و هدایت آن را در قالب «شورای همسران» به دست می‌گیرند.
البته هدایتِ مشترکِ زندگی، سبب تداخل وظایف نخواهد بود؛ برای اینکه یکی (خانم) به اقتضای طبیعت و لطافت و عطوفت، امور داخلی را بر عهده می‌گیرد و دیگری (آقا) به اقتضای طبیعت و مقاومت و خشونت، امور خارجی را. یکی مظهر «رُحَماءُ بَینَهُم» می‌شود و دیگری مظهر «أشِدّاءُ عَلَی الکُفّار». هرچند امور اجرایی خانواده توسط شورای همسران انجام می‌شود، اما مرد به عنایت «قَوّامونَ علی النِّساء» در کشاکش دهر، سنگ زیرین آسیا خواهد بود.
وقتی خانواده را «جامعه»ی کوچک پنداشتیم، می‌توانیم لوازم مختلف جامعه را نیز برای خانواده تصور کنیم. این فرض، برای ما ـ جامعه ایرانی ـ بسیار راهگشاست. چراکه برخلاف بسیاری از مردمانِ دیگر سرزمین‌ها، ما مردمی اهل سیاست هستیم و بر امور مملکت‌داری، بیش از امور خانواده‌داری آگاهیم. از این رو استفاده از آن آگاهی‌های فراوان مُلک‌داری برای مدیریت مُلک خانواده، برای ما یک راه میانبر شمرده می‌شود.

زندگی یارانه‌ای
یارانه اقتصادی، یک مزیتی است که حاکمان برای عموم مردم فراهم می‌کنند تا قدرت آنان را در زمینه اقتصادی، افزایش دهند. حاکمان، به یارانه به عنوان یک راه حل دائمی نمی‌نگرند، بلکه از آن برای دوره‌ای کوتاه و به عنوان یک مُسَکّن بهره می‌گیرند. مردم نیز یارانه را تنها یک مزیت موقتی می‌شمرند که نه می‌توانند با آن، آرزوهای بزرگ را محقق کنند و نه می‌توانند یک عمرِ طولانی از آن فایده ببرند.
در حقیقت، محدودیت زمانی و مقداری ـ هم در ناحیه حاکم و هم در ناحیه مردم ـ ویژگی مهم یارانه است. از این رو هم حاکمان و هم مردمان باید در مورد مصرف یارانه، مدیریت صحیح داشته باشند تا بهترین استفاده را ببرند؛ حاکمان در نیازهای اساسی یارانه بدهند و مردم برای رفع نیازهای ضروری، مصرف کنند. و الا پرداخت و دریافت یارانه بی‌ارزش می‌شود.
«نگاه یارانه‌ای» در مُلک خانواده نیز مفید است. مثلاً اگر پدر و مادر به «امر و نهی» مثل یارانه بنگرند، در خرج کردنش بیشتر مواظبت می‌کنند. والدین فهیم می‌دانند که هرچند در نحوه مصرف یارانه، صاحب اختیارند اما به هر حال، سهمیه‌شان محدود است.
پاره‌ای از والدین، همه یارانه‌شان را در همان ابتدای روز مصرف می‌کنند. این افراد از زمانی که فرزندشان از خواب بیدار می‌شود، امر و نهی را شروع می‌کنند تا جایی که هنوز فرزندشان از سرِ سفره صبحانه برنخاسته، سهمیه «امر و نهی» آنان نیز به پایان می‌رسد. چنین والدینی در ادامه روز از نافرمانی فرزندشان گلایه می‌کنند، اما غافل‌اند که خودشان در مصرف یارانه، مدیریت نداشته‌اند. در حقیقت، نافرمانی فرزند، از خودش ناشی نشده بلکه ریشه در رفتار شتاب‌زده و ناصحیح والدین دارد.
مصرف شتاب‌زده یارانۀ «امر و نهی» دست پدر و مادر را در طول روز، خالی می‌گذارد. تکرار چنین پیشامدی، حرمت کلام پدر و مادر را نزد فرزندان، زایل می‌کند و به سرانجام نامبارکی ختم می‌شود.
«تنبیه»، «تشویق»، «پشتیبانی مالی»، «یاوری در سختی‌ها» و پاره‌ای امور دیگر در زندگی، می‌توانند مشمول این نگاه یارانه‌ای شوند. نگاه یارانه‌ای، حافظ منزلت و ارزش آن‌ها خواهد بود.