«عروج انسان به مرتبهٔ عالی»

«عروج انسان به مرتبهٔ عالی» اخلاق و خانواده از منظر قرآن و اهل بیت(ع)/ نوشتاری از استاد علی اکبر مظاهری – بخش سوم
شفقنا هر روز ماه مبارک رمضان را با هدیه‌ای از بوستان خجسته قرآن و اهل بیت(ع) با موضوع مهم «اخلاق و خانواده» به قلم حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر مظاهری استاد اخلاق و خانواده، مهمان خانه و خانواده‌ ها خواهد بود. انتقادات و پیشنهادات مخاطبین به استاد علی اکبر مظاهری منتقل خواهد شد و آقای مظاهری پاسخگوی سوالات احتمالی مخاطبان عزیز خواهد بود.

استاد مظاهری در بخش سوم نوشتاری که در اختیار شفقنا قرار داده، آورده است:

حکمت ازدواج

امام رضا(ع) فرموده‌اند:

«وَ لَوْ لَمْ تَکُن فِی الْمُناکحهِ وَ الْمُصاهَرَهِ آیَهٌ مُنْزَلَهٌ وَ لا سُنَّهٌ مُتَّبَعَهٌ لَکانَ ما جَعَلَ الله فیهِ مِنْ بِرِّ القَریبِ وَ تَأَلُّفِ البَعیدِ ما رَغِبَ فیهِ العاقِلُ اللَّبیبُ وَ سارَعَ إلَیْهِ الْمُوَفَّقُ المُصیبُ؛ [۶]

اگر دربارهٔ ازدواج، هیچ آیهٔ استوار و سنت پایداری نمی‌بود [و از ناحیهٔ خدای سبحان و پیامبر اعظم(ص) دستور و فرمانی دراین‌باره صادر نشده بود]، باز به دلیل همان فایده‌هایی که خداوند در ازدواج نهاده است، از قبیل نیکی با خویشاوندان و پیوند با خویشان، باید خردمند فرزانه به ازدواج رغبت ورزد و توفیق‌مند نیک‌اندیش به سوی آن بشتابد.»

شاید پاره‌ای از مردمان – که حکمت ازدواج را نمی‌دانند – چنین پندارند که نیازهای غریزهٔ جنسی را می‌توان از راه‌های گوناگون تأمین کرد، پس دیگر چه جای پذیرش مسئولیت‌های همسرداری و تدبیر امور خانواده؟! پاسخ آن است که تأمین نیازهای غریزهٔ جنسی، یگانه فایدهٔ ازدواج نیست، بلکه یکی از رهاوردهای آن است. رهاوردهای فرخندهٔ ازدواج و همسرداری، بیش از آن است که به شمار آید.

«بعد از ازدواج، شخصیت انسان تبدیل به یک شخصیت اجتماعی می‌شود و خود را شدیداً مسئول حفظ همسر و آبروی خانواده و تأمین وسایل زندگی فرزندان آینده می‌بیند؛ به همین دلیل، تمام هوش و ابتکار و استعداد خود را به کار می‌گیرد.» [۷]

فضیلت ازدواج و بهره‌ای که از کانون خانوادگی به آدم می‌رسد، بی‌بدیل است.

یار راه

همسر، برای عروج به مرتبهٔ عالی انسان و وصول به لقای خدای سبحان، بهترین یاور است.

همسر گریزی هرگز!

امام رضا(ع) فرموده‌اند:

«زنی به خدمت امام محمدباقر(ع) آمد و گفت: من زنی هستم که همهٔ پیوندهای زندگانی این جهانی را گسیخته‌ام و تنها با خداوند سبحان پیمان بسته‌ام!

حضرت به او فرمودند: «یعنی چه؟ چگونه پیوند بریده‌ای و چه‌سان پیوند بسته‌ای [و چه راهکار و شیوه‌ای برگزیده‌ای؟!] زن گفت: قصد کرده‌ام که هرگز ازدواج نکنم. حضرت فرمودند: چرا؟ او گفت: برای وصول به فضیلت و کسب مرتبت و جایگاه عالی. حضرت فرمودند: این کار را نکن و از این تصمیم و شیوه، منصرف شو! اگر بنا بود که در این روش و منش، فضیلتی باشد، حضرت فاطمه(س) از همگان شایسته‌تر بود و او این کار را می‌کرد، زیرا هیچ‌کس در فضیلت و مکانت، از ایشان پیشی نگرفته است.» [۱۰]

سخنی صریح و صمیمی با جوانان

به جوانان که دل‌هایشان پاک‌تر و ذهن‌هایشان کمتر گرفتار خرافات، کفریات و حرف‌های جاهلانه و خدانشناسانه است، می‌گوییم: هان! برادران و خواهران! می‌خواهید در این دوران طربناک جوانی، سیر و سفرها به جهان معرفت‌ها، لذت‌ها و معنویت‌ها بکنید؟ بسم‌الله! راه باز است، اما چرا تنها؟! این راه هم‌سفر می‌طلبد و مونس و همدم می‌خواهد. پس باید یارانی داشته باشید تا شما را دلگرم کنند و انگیزه‌تان را بیشتر برانگیزانند.

بنگرید که پیامبر مهربان چه می‌فرمایند:

«مَنْ أحَبَّ أنْ یَلْقَی الله طاهراً مُطَهَّراً فَلْیَلْقَهُ بِزَوْجَهٍ؛ [۱۱]

آن کس که دوست دارد پاک و پاکیزه به لقای خداوند سبحان بار یابد، باید با همسر سفر کند.»

بنابراین، باید دست در دست و بال در بال هم افکنید و آفاق کرانه‌های ناپیدا را درنوردید و به آن‌جا برسید که به وصف نیاید.

جوانان! بیایید چونان علی و زهرا(ع) برای هم سرود عاشقانه بخوانید:

کُنّا کَزَوجَهِ حَمامَهٍ فِی أَیکَهٍ

مُتَمَتِعَینَ بِـصِحَهٍ وَ شَـبـابٍ [۱۲]

«ما چونان دو کبوتر همتا بودیم که در آشیانه‌ای می‌زیستیم و از سلامت و جوانی‌مان بهره می‌بردیم.»

جوانان! بیایید حرف‌های شرک‌آلود را دور افکنید و آداب و عادات جاهلی را به هیچ انگارید و به وعدهٔ صادق خداوند مهربان دل و جان سپارید که می‌فرماید:

«وَ أنکِحوا الأیامیٰ مِنکُمْ… إن یَکونوا فُقَراء یُغنِهِمُ اللهُ مِن فَضلِهِ؛ [۱۳]

جوانان بی همسرتان را همسر دهید… که اگر نادار باشند، خداوند به لطف خود، توانگرشان می‌کند.»

حیف از دل و فطرت پاک شما که از موهومات بهراسد و سستی ورزد!

غیرت جوانی‌تان را غنیمت شمارید و بر خویشتن مپسندید که «جاهلیات» هراسانتان کند. جوان و ترس؟ هیهات! لذت و فضیلت جوانی را در پای خرافات و ذلت، قربانی‌کردن، خلاف جوان‌مردی است. شمایان دل‌های پاکتان را به خدا بسپارید، آن‌گاه بنگرید که چگونه یاری‌تان می‌کند.

تو مگو ما را بدان شه بار نیست

با کـریمـان کـارها دشـوار نیست [۱۴]

خدایا! دل‌های لطیف و جان‌های پاک جوانانمان را به تو پناه می‌دهیم؛ تو و لطف و کرمت!

یا رب دعای خجسته‌دلان مستجاب کن!

جهان با همسر

از امام صادق(ع) نقل شده است:

«جاءَ رَجُلٌ إلی أَبی عَبدِالله(ع) فَقالَ لَهُ هَلْ لَکَ مِنْ زَوْجَهٍ فَقالَ لا فَقالَ أَبی وَ ما أُحِبُّ أَنَّ لِیَ الدُّنْیا وَ ما فیها وَ أَنّی بِتُّ لَیلَهً وَ لَیْسَتْ لِی زَوْجَهٌ ثُمَّ قالَ اَلرَّکعَتانِ یُصَلِّیهٍما رَجُلٌ مُتَزَوِّجٌ أَفْضَلُ مِنْ رَجُلٍ أَعزَبَ یَقومُ لَیلَهُ وَ یَصومُ نَهارَهُ ثُمَّ أَعْطاهُ أَبی سَبْعَهَ دَنانیرَ ثُمَّ قالَ لَهُ تَزَوَّجْ بِهٰذِهِ ثُمَّ قالَ أبی قالَ رَسولَ الله (ص) إتَّخِذوا الأهْلَ فَإنَّهُ أَرزَقُ لَکُم؛ [۱۵]

پدرم به مردی فرمود: همسر داری؟ گفت: نه. پدرم فرمود: من دوست ندارم که این جهان و آنچه در آن است، داشته باشم و همسر نداشته باشم. سپس فرمود: دو رکعت نماز متأهل، افضل است از عبادت بی‌همسر که همهٔ شب را نماز بگزارد و روز را روزه بدارد. سپس هفت دینار به او داد و گفت: با این پول ازدواج کن. سپس فرمود: پدرم از پیامبر خدا(ص) نقل کرد: همسر بگیرید که برایتان رزق آور است.

وحیانی‌بودن سخن معصومان

سخن امام معصوم چونان سخن پیامبر اعظم(ص) وحیانی است و ریشه در سخن خدای سبحان دارد و هیچ مبالغه‌ای در آن نیست. وقتی امام معصوم بفرماید: همهٔ جهان را بدون همسر نمی‌خواهم، حقیقت بزرگی را بیان فرموده است؛ یعنی زن و مرد اگر همهٔ جهان و فرمانروایی تمامی گیتی را نیز داشته، اما همسر نداشته باشند، زندگی‌شان ناقص است و این نقص را هیچ‌چیز جز همسر جبران نمی‌کند.

بنابر این، اگر پدران و مادران بتوانند تمامی موهبت‌های مادی و معنوی این جهان را برای فرزندانشان فراهم آورند، اما همسرشان ندهند، وظیفه‌شان را دربارهٔ فرزندان انجام نداده‌اند. اگر مسئولان، راهبران و مدیران جامعه، هر خدمتی به جوانان بکنند و هرگونه آسایش و رفاهی برایشان فراهم آورند، اما در کار ساماندهی ازدواج و زندگی مشترک جوانان نکوشند، مسئولیت خویش را انجام نداده‌اند.

قانون آفرینش

قانون تکوینی آفرینش انسان، هم‌زبستی آدمیان است و تک‌زیستی، خلاف این قانون است. آفریدگار حکیم در هندسهٔ آفرینش آدمی، قاعدهٔ زوجیت را لحاظ فرموده و آدمیان را «زوج» آفریده است، نه «فرد». بر اساس همین قاعده و قانون تکوینی است که خدای سبحان دربارهٔ آفرینش انسان فرموده است:

«وَ مٍن آیاتِهِ أنْ خَلَقَ لَکُم مِّن أنفُسِکُمْ أزواجاً لِّتَسکُنوا إلَیْها وَ جَعَلَ بَینَکُم مَودَّهً وَ رَحمَهً؛ [۱۶]

از آیات‌های خداوند [و از نشانه‌های حکمت او] آن است که برای شمایان، از جنس خودتان همسرانی آفرید تا نزدشان بیاسایید و میانتان مودت و رحمت [و مهربانی و عطوفت] نهاد.»

۱:کلینی، کافی، ج۵، ص۳۲۷.

۲:روم، آیهٔ ۲۱.

۳:مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، ص ۲۵۱-۲۵۲.

۴:روم، آیهٔ ۲۱.

۵:حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج۲۰، ص۱۸.

۶: محمد‌باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۲۶۴.

۷: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۴، ص۴۶۵.

۹: حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج۲۰، ص۱۸.

۱۰: محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۱۹.

۱۱: حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج۲۰، ص۱۸.

۱۲: دیوان اشعار امیرالمؤمنین(ع).

۱۳: نور، آیهٔ ۳۲.

۱۴: مولوی، مثنوی معنوی.

۱۵: کلینی، کافی، ج۵، ص۳۲۹.

۱۶: روم، آیهٔ۲۱.