تربیت و عدالت

پیامبرمان - صلی ‌الله ‌علیه و آله - فرموده‌اند:
«ان‌الله یحب ان تعدلوا بین اولادکم حتی فی‌القبل؛ خداوند دوست دارد که میان فرزندانتان عدالت ورزید، حتی در بوسیدن آنان.» (کنزل‌العمال، حدیث ۴۵۳۵۰)
اگرچه از واژه «عدالت»، عدالت اجتماعی و حکومتی به ذهن می‌آید، اما عدالت در خانه، کوچک‌تر ازعدالت در جامعه نیست. حتی می‌توان گفت که عدالت در تربیت و عدالت‌ورزی در خانه، از زیربناهای عدالت اجتماعی است؛ زیرا مدیران و رهبران جامعه، در خانه تربیت می‌شوند و از آنجا عدالت را می‌آموزند.
کودکان، روح و ذهنی لطیف و حساس دارند؛ هر یک از کردار و گفتار والدین و مربیان، بر روان آنان اثر می‌گذارد. حلاوت عدالت‌ورزی میان فرزندان، روحشان را طراوت و صفا می‌بخشد، و عدالت ناورزی و تبعیض ناروا، جانشان را می‌آزارد.
مراعات برابری و عدالت میان فرزندان، بر والدینی که دو یا چند فرزند دارند، از بایسته‌های حتمی تربیتی است.

آثار زیانبار بی‌عدالتی تربیتی:
۱. فرزندی که به او بی‌مهری شده، به والدین بدبین می‌شود و کینه آنان را به دل می‌گیرد و کردارشان را بر دشمنی حمل می‌کند. این احساس، پیامدهای تلخی دارد و به رابطه فرزند و والدین، لطمه‌های بی‌جبران می‌زنند، که یکی از آن‌ها برانگیختن حس انتقام‌جویی در فرزند نسبت به والدین است.
۲. رابطة فرزندان، تیره می‌شود. فرزندی که به او بی‌مهری شده، کینه دیگری را که به او پرمهری ناروا شده، به دل می‌گیرد و به او حسادت می‌ورزد و هرگاه و به هر شکل که بتواند، وی را می‌آزارد. این کینه‌ورزی و تیرگی روابط، به دوران بزرگسالی نیز کشیده می‌شود.
۳. فرزندی که به او بی‌مهری شده، احساس حقارت و خودکم‌بینی می‌کند و به عقده‌های آزاردهنده روانی دچار می‌شود.
۴. فرزندی که به او پرمهری ناروا شده، لوس می‌شود و احساس خود‌بزرگ‌بینی و خودشیفتگی افراطی در او برانگیخته می‌شود.
۵. فرزندان، بی‌عدالتی را از والدین خود می‌آموزند و با دیگران و نیز با فرزندان خود در آینده، همان رفتاری را خواهند‌کرد که پدر و مادر با آنان کرده‌اند. این یعنی گسترش بی‌عدالتی و تبعیض ناروا.

فرجام کار:
از بهترین سرمایه‌های پدر و مادر برای دوران کهنسالی، خوش‌رفتاری و احترام فرزندان است. این بن‌مایه را باید از دوران کودکی فرزندان و هنگام تربیت آنان، اندوخت.
پیامبر اکرم - صلی الله علیه و آله - در این باره فرموده‌اند:
«اعدلوا بین اولادکم کما تحبون ان یعدلوا بینکم فی‌البر و اللطف؛ میان فرزندانتان عدالت‌ ورزید، همان‌گونه‌ که دوست‌دارید آنان با شمایان، در نیکی و احسان، عدالت ورزند.» (بحارالانوار، جلد ۱۰۴، صفحه ۹۲، حدیث ۱۶)

علی‌اکبر مظاهری