«زندگی تکاملی و تکامل در خانواده»

«زندگی تکاملی و تکامل در خانواده» اخلاق و خانواده از منظر قرآن و اهل بیت(ع)/ نوشتاری از استاد علی اکبر مظاهری – بخش هشتم

شفقنا هر روز ماه مبارک رمضان را با هدیه‌ای از بوستان خجسته قرآن و اهل بیت(ع) با موضوع مهم «اخلاق و خانواده» به قلم حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر مظاهری استاد اخلاق و خانواده، مهمان خانه و خانواده‌ ها خواهد بود. انتقادات و پیشنهادات مخاطبین به استاد علی اکبر مظاهری منتقل خواهد شد و آقای مظاهری پاسخگوی سوالات احتمالی مخاطبان عزیز خواهد بود.

استاد مظاهری در بخش هشتم نوشتاری که در اختیار شفقنا قرار داده، آورده است:

زندگی تکاملی

خوشبختی یا بدبختی ایام پیری، عصاره اعمال گذشته ماست؛ البته هرگز نباید ناامید بود. در بسیاری از موارد، جبران کوتاهی‌های گذشته، به اختیار انسان و در توان اوست.

نظام تکاملی آفرینش

قانون تکوینی آفرینش، بر اساس «نظام تکاملی پلّکانی» قوام یافته است. معمار حکیم خلقت، در «نظام احسن»، آفرینش انسان را از جایی نازل آغاز کرده و به جایگاهی رفیع، بالا آورده است:
«هَل أَتى‏ عَلَى الإِنسانِ حینٌ مِنَ الدَّهرِ لَم یَکُن شَیئاً مَذکُوراً * إِنَّا خَلَقْنَا الإِنسانَ مِن نُطفَهٍ أَمشاجٍ نَبتَلیهِ فَجَعَلناهُ سَمیعاً بَصیراً»؛
آیا انسان آن هنگام از روزگار را به یاد می‌آورد که چیزی شایستۀ یاد کردن نبود؟ ما انسان را از نطفه‌ای درآمیخته آفریدیم تا وی را بیازماییم و او را شنوا و بینا گرداندیم.

آنگاه وظیفۀ پیمایش روند تکامل روانی، اخلاقی و اجتماعی وی را بر عهدۀ خود او نهاده است:
«إِنَّا هَدَیناهُ السَّبیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً»؛
ما راه را به او نمایاندیم؛ یا شکرگزار خواهد بود و یا ناسپاس.

برای وصول به قلّۀ کمال انسانی، پیمایش مراحل طریق تکامل پلّکانی، ضرورتی حتمی است که آفریدگار حکیم ـ از سر لطف و حکمت ـ وظیفه و مسئولیت آن را بر عهدۀ آدمی نهاده است؛ اگرچه ـ از سر شفقت و رحمت ـ در پیمودن مسیر کمال، وی را یاری می‌فرماید.

اگر آدمی از همان آغاز میلاد خویش، بر فراز قلّۀ کمال نهاده و تا پایان دوران حیات این‌جهانی‌اش بر همان بلندا نگه داشته می‌شد؛ بی‌آن‌که خود در بالا رفتن و خود را نگه داشتن تلاشی کرده باشد، این فرازمندی برای وی چندان ارجمند نمی‌بود و هنری برای او به حساب نمی‌آمد و برایش لذّت و بهجتی ایجاد نمی‌کرد و برای وی افتخاری محسوب نمی‌شد؛ بلکه هنر آن است که قلّۀ کمال با تلاش آدمی فتح شود و مقام ارجمند، آن است که با کوشش و درایت انسان افراشته گردد و افتخار و عزّتمندی، آن است که با کیاست و مدیریت آدمی به دست آید.
هنگامی که انسان با پیمایش طریق تکامل بر فراز قلّۀ کمال ایستد، آن‌گاه است که شایستگی آن را یافته که تاج «کَرَّمنا» بر سرش نهند و خلعت «أحسَنَ تَقویم» بر قامتش بپوشانند و نام «خَلیفَهُ الله» به او دهند و آن‌گاه است که سزاوار سجدۀ فرشتگان می‌شود و اگر ابلیسی از خضوع بر او سر بر تابد، از ساحتِ قدس الاهی رانده می‌شود.

تکامل خانوادگی

در زندگی خانوادگی نیز قانون حکیمانۀ تکامل پلّکانی، جاری است؛ که از کودکی آغاز می‌شود و دوره‌های نوجوانی و جوانی و میانسالی را می‌گذراند، تا به دوران شکوهمند کمال‌یافتگی می‌رسد، که ارجمندترین حلقه از سلسلۀ عمر است.

آدمی در هر یک از این مراحل، احوال و وظایفی ویژه دارد. آن‌گاه که کودک است، زیر بال و پر والدین پرورش می‌یابد. سپس نوجوان می‌شود و همراه والدین و با هدایت ایشان، مسیر کمال را می‌پیماید. آن‌گاه جوان می‌شود و اندیشۀ استقلال در ذهنش بالنده می‌گردد. سپس حالت جفت‌خواهی و جفت‌جویی در دل و جان او پدید می‌آید؛ جفت خویش را می‌یابد و این فاخته‌های جداآشیانه، کاشانه‌ای می‌سازند و با هم در آن پناه می‌گیرند و هم‌آشیانه می‌شوند. سپس فاخته‌های هم‌آشیانه، جوجه می‌آورند و او را می‌پرورانند و بالنده‌اش می‌کنند و یاری‌اش می‌نمایند که او نیز مراحل تکامل پلّکانی را بپیماید، تا به مرحله‌ای برسد که فاخته‌ای دیگر بیابد و با او هم‌آشیانه شود. آن‌گاه فاخته‌های تازه‌آشیانه، که عروس و داماد فاخته‌های پیشین هستند، جوجه‌هایی می‌آورند که می‌شوند نوه‌های فاخته‌های کمال‌یافته. و این سیر تکاملی، روند حکیمانه و لطیفانه‌اش را می‌پیماید و رهروان این مسیر تکاملی همواره پیش می‌روند تا آن‌که هدف آفرینش تحقّق یابد.

[دنباله این مطلب، فردا تقدیمتان می‌شود. ان‌شاءالله]