تربیت و کرامت

پیامبرمان - صلی الله علیه و آله - فرموده‌اند:
"لا تُحَقِّرنَّ أحَدا مِن‌المسلمینَ، فإنَّ صَغیرَهُم عِنداللّه ِ کَبیرٌ؛ هرگز هیچ مسلمانى را حقیر مشمار؛ زیرا کوچک آنان هم نزد،خداوند، بزرگ است. (میزان‌الحکمه)

همان‌سان که بزرگان را باید بزرگ‌ داشت و احترام گزارد، کودکان و نوجوانان را نیز باید بزرگ شمرد و اکرام‌ کرد. تربیت‌ بزرگ‌منشانه و بزرگوارانه، از بهترین شیوه‌های تربیتی است و در بالندگی و طراوت ‌روانی و اخلاقی، تاثیر بی‌بدیل دارد.
اگر کودک و نوجوان، کریمانه تربیت‌ شود، چندان که در خویشتن خویش، احساس ارزشمندی کند، کمتر تن به آلودگی‌ها می‌دهد یا اصلا تن نمی‌دهد. آنان که خود را ارجمند و پربها بدانند، خویشتن را ارزان نمی‌فروشند.
امیرمؤمنان - علیه السلام - فرموده‌اند:
"مَنْ کَرُمَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَیْهِ شَهَوَاتُهُ؛ آن کس که خویشتن‌اش نزد خودش بزرگوار شد، خواهش‌های پلید نفسش در نظرش حقیر می‌آیند (و تن به ذلت و رذیلت نمی‌دهد). (نهج‌البلاغه، حکمت ۴۴۱)
بر پدران مادران و مربیان واجب است که کودکان و نوجوانان را با عزت نفس تربیت کنند، چندان که احساس شایستگی کنند و گوهر گرانسنگ جان را به رذیلت‌ها نیالایند.
«همه ما دوست داریم مورد تکریم و تحسین دیگران واقع شویم، لکن این نیاز در برخی انسان‌ها، به ویژه نوجوانان، تامین نمی‌شود و غالباً به دنبال آن، احساس سرخوردگی و یأس، جانشین احساس مورد احترام بودن و ارزش داشتن نزد دیگران می‌گردد... .
احساس حقارت، دلسرد کننده و قهقرایی است. انسانی که در معرض این تأثیر نامطلوب واقع می‌گردد، احساس فرومایگی و بدبودن می‌کند و به‌تدریج از قله‌های رفیع منزلت و شأن انسانی، فاصله می‌گیرد و سقوط می‌کند.
در واقع باید گفت بین احساس عزت و کرامت فرد از یک سو و ابتلا به انحرافات اخلاقی از سوی دیگر، رابطه معکوس وجود دارد؛ به میزانی که خود را صاحب منزلت و احترام بدانیم، از گناهان و لغزش‌ها فاصله می‌گیریم، و به نسبتی که خود را دون‌مایه و تهی بیابیم، در وادی انحرافات می‌غلتیم و خود را از دست می‌دهیم.» (دکتر محمدرضا شرفی، دنیای نوجوانان، ص ۲۰۰)
از این‌رو است که امیرمومنان فرموده‌اند:
آن‌کس که خویشتن را ناچیز انگارد و برای خود عزت و کرامتی قائل نباشد، باید از شر او برحذر بود و به خیر او امید نداشت؛ من هانت علیه نفسه فلاتامن شره... فلاترجوا خیره. (غررالحکم)

علی‌اکبر مظاهری