حکمت و تربیت (2)

رشته تحصیلی و شغل

گوناگونگی آدمی، در قلمرو رشته‌های تحصیلی و حرفه‌ها و پیشه‌های شغلی، خود را به وضوح می‌نمایاند. چون نظام حیات بشری، نیازهای مختلف دارد. انسان که نقش آفرین اصلی نظام انسانی است، دارای قابلیت‌های متنوع و رنگارنگ است.
در «قلمرو تربیت»، هدایت انسان به سوی حرفه و رشته مناسب با ساختار وجودی او، جایگاهی ویژه دارد. مربی دانا آن است که استعدادها و نیروهای نهفته درونی فرد مورد تربیت خود را بشناسد و آن‌ها را شکوفا نماید و به سوی مقصد مطلوب، هدایت کند.
امیرمؤمنان علیه‎السلام درباره شیوه تربیتی پیامبران فرموده‌اند:
یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ اَلْعُقُولِ؛
گنجینه‌های نهفته و پنهانِ عقل‌های آدمیان را برمی‌انگیزند (و خردهای خفته‌شان را بیدار و آشکار و شکوفا می‌کنند). (نهج‌البلاغه، خطبه ۱)

برخی از پدران و مادران، در زمینه هدایت فرزندان به سوی گزینش رشته تحصیلی و حرفه شغلی، به کجراهه می‌روند و، ناخواسته، از توفیق و کامیابی آنان می‌کاهند. ایشان، بدون شناخت و بررسی استعداد و ذوق فرزندان، آنان را به انتخاب رشته تحصیلی و یا حرفه شغلی که خودشان دوست دارند و می‌پسندند، تشویق می‌کنند، و گاهی کار را از تشویق می‌گذرانند و آن رشته و حرفه را بر آنان تحمیل می‌کنند.
رشته‌ها و حرفه‌های دلخواه و تحمیلی‌ ایشان - معمولا - ‎از نوع رشته‌ها و حرفه‌های چشمگیر و شهرت‌دار و پول‌ساز است.
چه بسیار که این تشویق‌های مستمر و با اصرار، باعث انحراف شناخت فرزندان از خویشتن می‌شود و استعداد و ذوق آنان را به بیراهه می‌کشاند و ناآگاهانه رشته‌ای را برمی‌گزینند و یا به کاری روی می‌آورند که استعداد و ذوق آن را ندارند، و در نتیجه، ناکام می‌شوند؛ زیرا تحصیل در رشته‌ای و کار در حرفه‌ای که آدمی توانایی آن را ندارد و در خود علاقه‌ای به آن نمی‌یابد، سبب بی‌انگیزگی و دلسردی او می‌شود و پیشرفت او را کند یا متوقف می‌کند و به سجایای اخلاقی و روانی وی لطمه می‌زند.
با تأسف، از این ناحیه، لطمه‌های سختی بر توان و روان جامعه و انسان خورده می‌شود.

سخن پایانی

بر والدین و مربیان لازم است که لایه‌های توبرتوی جان و روان کودکان و نوجوانان را بکاوند و بی‌توجه به خواهش‌های دل خویش و با توجه به توانایی‌ها و لیاقت‌ها و ذوق‌ها و شوق‌های آنان، این عزیزان را به سوی مکانت شایسته‌شان هدایت کنند و بدانند که:
هر کسی را بهر کاری ساختند ‎ میل آن را در دلش انداختند (مولوی، مثنوی معنوی)
تا شاهد رشد و رستگاری فرزندانمان باشیم.