در مدرسهٔ امیر مؤمنان (۳)

 در مدرسهٔ امیر مؤمنان (۳)

 نامهٔ شصت و نهم نهج‌البلاغه به حارث هّمْدانی

ادامهٔ چهل نکتهٔ مهم معرفتی،

 نویسنده و شارح: علی‌اکبر مظاهری

۵. تمنای مرگ

«ولا تتَمَنَّ الموتَ اِلَّا بشـرطٍ وثیق»؛ ای حارث! تمنای مرگ مکن، مگر آن‌‌که به‌یقین بدانی از نجات‌‌یافتگانی و از هراس وادی‌های هولناک پس از مرگ در امانی و مهیای زیستنی فرخنده در سرای جاودانی.
تا انسان به سعادتمند بودن خود در حیات آن‌‌جهانی یقین نداشته باشد، نباید تمنای مرگ کند؛ بلکه باید خود را برای مرگ آماده کند. وقتی آماده شد، آن‌‌گاه به این‌‌که مرگ او فرا رسد، راضی باشد. معنای سخن امیر مؤمنان این نیست که از مرگ بگریز؛ بلکه می‌فرماید خود را چنان آماده کن که اگر مرگ به سراغت آمد، نهراسی و سبک‌بال باشی... .
برخی از مردمان، در مشکلات و تنگناهای زندگی، می‌گویند: خدایا، مرگ مرا برسان! این تقاضای مرگ، ناسپاسی از خداست و سزاوار نیست؛ زیرا در حقیقت راضی نبودن به رضای الاهی است. بلکه باید از خدا بخواهیم که عمر بابرکت و همراه طاعت و بندگی‌اش را عنایت کند.
در دعاهای امام سجاد (ع) آمده است: «الهی عَمِّرنی ما کان عُمری بِذْلَةً فی طاعَتِکَ فَاذا کانَ عُمری مَرْتَعاً لِلشَّیاطینِ فَاَقْبِضْنی اِلَیْکَ»؛ خدایا! مادام که عمر من در طاعت تو صرف می‌شود، به من عمر بده. اما اگر عمر انسان مزرعه شیطان باشد، آن‌‌گاه پس جانم را بگیر و نخواه که در دامگاه شیطان گرفتار بشوم.

۶. پرهیز از خودپسندی

ای حارث! از کاری که کننده‌اش، آن را برای خود پسندیده بداند، اما عموم مسلمانان را ناپسند افتد، دوری کن.
این از آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی مکتب امیر مؤمنان است: «وَ احْذَر کُلَّ عَمَلٍ یَرْضاهُ صاحِبُهُ لِنَفْسِهِ و یُکرَهُ لِعامَةِ المسلمینُ.»
انسان باید از کاری که برای خویشتن بپسندد، اما به نفع دیگران نباشد و نپسندند، پرهیز کند. البته گاهی مردم برخی کارهای نیک را هم نمی‌پسندند. پس منظور این نیست که خواست مردم معیار کارها قرار گیرد؛ بلکه معیار باید حق باشد.

۷. تقوای الاهی در خلوت

از هر کار که پنهانی صورت پذیرد، اما چون آشکار شود، مایه شرمساری گردد، دوری گزین.
یعنی از کاری که انسان در خلوت انجام می‌دهد، اما اگر دیگران بفهمند، شرمنده می‌شود، باید دوری کرد؛ یعنی کارهای حرام. بدانیم که خداوند، در آشکار و نهان، بر ما ناظر است:

در مقامی که کنی قصد گناه
گر کند کودکی از دور نگاه
شرم داری ز گنه درگذری
پردة عصمت خود را ندری
شرم بادت ز خداوند جهان
که بود شاهد اسرار نهان

امیر مؤمنان در حکمتی فرموده است: «اِتّقوا مَعاصِیَ الله فِی الخَلَواتِ. فَاِنَّ الشّاهِدَ هُوَ الحاکِمُ»؛ از ارتکاب گناهان در خلوتگاهان بپرهیزید؛ زیرا که شاهد و حاکم، و گواه و قاضی یکی است و او همان خداست. همو که شهادت می‌دهد، قضاوت نیز با اوست و همو کیفر می‌دهد.

۸. نگاهبانی از آبرو

«ولا تَجْعَلْ عِرْضَکَ غَرَضاً لبنال العُقُول»؛ ای حارث هَمْدانی! آبرویت را هدف تیرهای گفتار مگردان. آبروی خودت را آماج تیرهای زبان قرار نده. مگذار که زبان، آبرویت را پاره پاره و بی‌‌اعتبار کند. زبان اگر به حال خود رها شود، گزنده است و آبرویی باقی نمی‌گذارد. هم خود را در معرض تیرهای زبان دیگری قرار نده و هم آبروی دیگران را هدف تیرهای زهرآگین زبانت مکن. پس سفارش امام، دوجانبه است.
آبرو ودیعه‌ای است الاهی، ارزشمند و گران‌سنگ. موظفیم که این امانت الاهی را حفظ کنیم. حق نداریم آن را هرگونه که بخواهیم، صرف کنیم، یا آبروی دیگران را به بازی بگیریم و پایمال کنیم.

{ادامهٔ مطلب را در پست بعد بخوانید. ان‌شاءالله.}

۲۶ بهمن ۱۴۰۰

برای دنبال‌کردن رسانه‌هایمان به لینک‌های زیر مراجعه کنید:

🌐 https://zil.ink/mazaheri_esfahani?v=1
🌐 https://zil.ink/Mazaheriesfahani_ir
🌐 http://zil.ink/mazaheriesfahani?v=1