نوشتهای از خانم فائزه فریدونی (دانشجوی علوم تربیتی)
تعریف لجبازی:
کودکان هنگامی که به یک سن مشخص میرسند، دوست دارند در کارها به استقلال برسند و کارهایشان را خودشان انجام دهند و یا نظرات خودشان را اجرا کنند. این حالت، برای همه کودکان بهوجود میآید، بیاستثنا. اما در موردی این استقلالخواهی، لجبازی بهجساب میآید که کودکان، در نیمی بیشتر از حرفها و کارها، مخالفت میکنند و میخواهند حرف و کار خود را به کرسی بنشانند. پس هر مخالفتی را لجبازی نمیگویند.
عوامل ایجاد:
اکنون به برخی از عوامل شایع ایجاد لجبازی در کودکان میپردازیم.
۱. عوامل روحی
این عامل میتواند ناشی از اختلالات روحی و عصبی باشد، که باید بهموقع و به وسیله پزشک و مشاور، مشخص و درمان شود.
۲.توجه کم یا بیش از حد به کودک
گاهی والدین، به دلیل ناآگاهی و یا مشغلههای زندگی و یا هر دلیل دیگری، به نیازها و علایق کودکان توجه نمیکنند. به همین سبب، کودک سعی میکند با لجبازیکردن، خودی نشان دهد و حتی با مورد شماتت قرارگرفتن، توجه پدر و مادر را به خود جلب کند.
و دیگری توجه بیش از حد والدین است. والدینی که بیش از حد به فرزندشان توجه میکنند، او را به یک انسان پرتوقع بدل میکنند که پس از گذشت مدتی، از هیچ چیز راضی نمیشود و به کودکی لجباز بدل میشود.
۳. آمدن فرزند جدید
ورود یک فرزند جدید، بهخصوص برای کودکانی که تا به حال خواهر یا برادر نداشتهاند، میتواند یک شوک وارد کند؛ چرا که ناخودآگاه توجه پدر و مادر به سمت نوزاد تازه متولدشده میرود و این کودک، که تا چندی پیش تمامی توجهها و محبتها را به تنهایی داشته است، حالا باید آن را با دیگری تقسیم کند. این عامل باعث میشود او تلاش کند تا با لجبازی و مخالفت، دوباره آن محبت و نظرات را به سوی خود جلب کند. و گاهی دیده میشود که کودک، به حسادت با عضو تازهوارد می پردازد، که در برخی موارد می تواند خطرآفرین باشد.
راه حل ها:
با همه مطالبی که گفته شد، جای نگرانی وجود ندارد، چرا که هر مشکلی راهحلهای خودش را دارد. اکنون به برخی از راهحلها میپردازیم.
۱. با یک پزشک یا مشاور کودکان مشورت کنید تا از عدم وجود اختلال بیولوژیکی مطمئن شوید. اگر هم تشخیص بر اختلال بود، جای هیچ نگرانی نیست. امروزه با روشهای رواندرمانی و دارودرمانی میتوان این مشکلات را برطرف کرد.
۲. پس از اطمینان از مورد ذکر شده، به تغییراتی در رفتار و عملکرد خود در خانه بپردازید.
در قدم اول آرامش خود را حفظ کنید و از پرخاش و واکنش شدید خودداری کنید؛ چرا که پرخاش و واکنش شدید، خود عاملی و نقطه ضعفی میشود که کودک شما را به ادامه لجبازی وامیدارد.
۳. به سخنان و علایق او با آرامش گوش کنید.
۴. در پی ایجاد جایگزین باشید. برای مثال اگر کوک شما در حال بالا و پایین پریدن خطردار در خانه است، برای منصرفکردن او، به جای داد و فریاد و امر و نهی، با لحن محبت آمیز، جایگزینی برای این کار او پیدا کنید. مثلا بگویید عزیزم، میخواهی با هم نقاشی بکشیم و یا قایمباشک بازی کنیم و یا هرچیزی که کودک شما را آرام میکند و از ادامه لجبازی باز میدارد.
۵. لحن گفتگویتان را تغییر دهید و از جملات خبری استفاده کنید. برای مثال شنیدهاید یا تجربه کردهاید که یکی از حربههای کودکان، برای لجبازی و جلب توجه، نخوردن غذاست، که مادران را نگران میکند. اینبار برای مقابله با این قضیه، جور دیگری موضوع را با او مطرح کنید. به جای اینکه بگویید باید غذایت را بخوری، اگر نخوری از پارک خبری نیست، و یا هر برخورد شدید دیگر، بگوییم: عزیزم، وقت ناهار است. بیا در کنار هم ناهار بخوریم و پس از آن به پارک برویم. در صورت مخالفت کودک، هیچ واکنشی نشان ندهید تا بداند نمیتواند با این کار نظر شما را جلب کند. و اگر گرسنه باشد حتما برای خوردن غذا حاضر میشود.
{باقی مطلب، در پست بعدی. انشاءالله.}