تربیت متعالی (2)

مشاورهٔ تربیتی

ادامهٔ پاسخ استاد علی‌اکبر مظاهری به یک پدر فعال فرهنگی

بخش دوم سؤال شما این است: «به‌خاطر فعالیت‌های فرهنگی سرم شلوغ است و نمی‌توانم برای فرزندانم وقت بگذارم.»

تربیت متعالی (1)

مشاورهٔ تربیتی

پاسخ استاد علی‌اکبر مظاهری به یک پدر فعال فرهنگی

پرسش:
بنده روحانی هستم و زندگی‌ام را وقف دین خدا کرده‌ام و همچنین مردم مرا به‌عنوان الگو می‌بینند. خیلی نگرانم که فرزندم خدای ناخواسته ناخلف بشود.
از طرفی سرم هم واقعاً شلوغ است و نمی‌توانم زیاد برایش وقت بگذارم. چه کنم؟
لطفاً چند وظیفهٔ مشخص و اصلی و کلیدی را در قبال فرزندم بفرمایید که با انجام آنها خیالم راحت باشد، که وظیفه‌ام را انجام داده‌ام.

کودک و تلویزیون (۴)

مشاورهٔ تربیتی

ادامهٔ پاسخ استاد علی‌اکبر مظاهری به پدری اهل مشورت

بخش سوم سوالات:
١. والدین در برابر برنامه‌های تلوزیونی هیجان‌انگیز، چه تدبیری برای فرزندانشان داشته باشند؟
٢. برخی از کارتون‌های تلویزیونی خشن است. رویکرد پدر و مادر در قبال برنامه‌های خشن، چگونه باید باشد؟

کودک و تلویزیون (٣)

مشاورهٔ تربیتی

ادامهٔ پاسخ استاد علی‌اکبر مظاهری به پدری اهل مشورت

دو نکته طلایی
١. در محدودیت‌هایی که برای تماشای تلویزیون کودکمان قائل می‌شویم، به کودک استرس وارد نکنیم. مثلاً نگوییم یک ربع بعد، تلویزیون را خاموش می‌کنم.
در این صورت، هم استرس تمام‌شدن این زمان و هم نگرانی ناتمام‌ماندن برنامهٔ تلویزیونی را به جان نحیف کودک می‌اندازیم.
بلکه بهتر است بگوییم که، وقتی این برنامه تمام شد، تلویزیون را خاموش کن یا خاموش می‌کنم.
٢. محدودکردن کودکان به‌گونه‌ای نباشد که فرزند، پدر و مادر را ظالم تلقی کند.
گاهی ما به کودکمان محرومیت و محدودیت می‌دهیم، اما او ما را عاقل و عادل می‌داند. از این‌رو ممکن است در برابر محدودیت‌ها قدری رنجور شود، اما پدر و مادر را ظالم نمی‌پندارد.
اما گاهی برخی از پدر و مادرها واقعاً به کودک ظلم می‌کنند.
مثلاً وقتی فرزندشان در حال تماشای برنامهٔ مورد علاقه‌اش است، مادر می‌گوید: پسرم، برو نان بخر. یا برو فلان کار را انجام بده.
کودک می‌گوید: کمی فرصت دهید تا این برنامه تمام شود، بعد کاری را که گفتید انجام می‌دهم، اما مادر تلویزیون را خاموش می‌کند.
این کار ظلم به فرزند است. در این صورت کم‌کم از حرمت پدر و مادر نزد او کاسته می‌شود و کودک از آنها بدش می‌آید. محبت والدین در دل فرزند کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شود.
محبت پدر و مادر سرمایهٔ عظیم و گوهر ارجمندی است. این سرمایه را حفظ کنیم و تباهش نکنیم.

به قلم خانم نرگس صفرخانلو
۱۴ آذر ۹۸

افسردگی پاییزی (۲)

مشاورهٔ روانشناسی

پس از یک هفته
پس از آن‌که پاسخ آن خوانندهٔ عزیزمان را درباره ‌افسردگی پاییزی دادیم، اکنون گفته و پرسیده‌اند: به راهکارهای‌تان عمل می‌کنم و -خدا را شکر- حالم خیلی بهتر شده‌ است.
یکی از راه‌ها، نخواندن مطالب منفی و ناامیدکننده‌ است. این‌را کاملاً عمل کردم و در بهبود حالم مؤثر بود. راه دیگر این است که مطالب امیدبخش بخوانم. نمی‌دانم چه بخوانم. لطفاً یک کتاب مثبت و امیدبخش و راهگشا معرفی کنید.

افسردگی پاییزی (۱)

مشاوره‌ٔ روانشناسی

پرسش:
آقا یا خانمی گفته و پرسیده‌اند: تابستان که گذاشت و وارد پاییز شدیم، اندک‌اندک، از نشاطم کاسته شد و اکنون دلم گرفته و احساس افسردگی و دلمردگی می‌کنم. آنچه بیشتر آزارم می‌دهد، اندوهی است که در دلم لانه کرده و شادمانی‌ام را ربوده‌ است. تحمل این اندوه بی‌دلیل، برایم دشوار است. چه‌ کنم؟

پاسخ ما:
تحلیل مسئله:
چون در فصل پاییز، روزها کوتاه می‌شود و آسمان گاهی ابری می‌گردد، نور کمتری به زمین می‌تابد. هوا نیز سرد می‌شود. از این‌رو، انرژی کمتری به زمین و آدمی می‌رسد و همین، باعث افسردگی خفیفی می‌شود.
همگان این افسردگی ملایم را احساس می‌کنند، اما کسانی که زمینهٔ پذیرش اندوه و افسردگی را دارند، آن‌را بیشتر لمس می‌کنند و گاهی آسمان دلشان ابری می‌شود و قطره‌های اشک، در چشمانشان ‎می‌نشیند.

اینک پاسخ به پرسش و بیان راهکارهایی برای عبور از این حالت ناخواستنی:

هفت سال «بله‌قربان‌گو‌» باشیم؟

مشاورهٔ تربیتی

پرسش:
روایتی از رسول اکرم(ص) شنیده‌ایم که حضرت می‌فرمایند: فرزند هفت سال امیر، هفت سال بنده و هفت سال وزیر است.
به نظر می‌رسد براساس این فرمایش، ما موظفیم در دوران کودکی فرزندمان به تمام خواسته‌های وی تن بدهیم و به‌هیچ‌وجه او را نهی نکنیم. از طرفی با عدم‌تذکر درخصوص خطاهای وی و فراهم‌آوردن تمام خواسته‌های فرزندمان، روحیه‌ای در درون او شکل می‌گیرد که از آن با عنوان لوس‌بودن یاد می‌کنیم. با توجه به این موضوع، آیا باید ما هفت سال دهانمان را ببندیم و همیشه بله‌قربان‌گوی کودکمان باشیم؟

تمایلات جنسی کودکان (٢)

مشاورهٔ تربیتی
ادامهٔ پاسخ استاد علی‌اکبر مظاهری به پدری مهربان

ادامه راه‌کارها:
۶. به پوشش کودک توجه کنید.
👕 ویژگی‌های لباس مناسب کودک:
الف) چسبان نباشد.
ب) لباس زیرش گرم نباشد، چون گرم‌شدن اعضای خاص، انسان را تحریک می‌کند.
ج) پاهایش عریان نباشد.
٧. مادر و خواهر و اطرافیان، نزد کودک، پوشش حیامندانه داشته باشند. مثلاً خواهر نزد برادر پاهایش برهنه نباشد.
۸ .والدین به وظایف تربیتی خویش عمل کنند و اصلاً نگران آینده نباشند. گاهی این کودکان چنان پارسا می‌شوند که در گمانمان نداشتیم. آنها هم ولی دارند، خداوند متعال اولیای خودش را تباه نمی‌کند.

♦️ هشدار جدی
پدر و مادرهای مذهبی گاهی برای اینکه مراعات حال فرزندان را بکنند، دچار تفریط می‌شوند و خود را از ابراز محبت به یکدیگر محروم می‌کنند.
این شیوهٔ غلطی است.
پدر و مادر باید به همدیگر ابراز علاقه کنند. مثلاً نزد فرزندان همدیگر را جان صدا کنند، قربانت شوم و تصدقت گردم و فدایت شوم، بگویند. اندکی عشق‌ورزی نیز داشته باشند. آقا گاهی دست روی موهای خانم بکشد، گاهی به شوخی، آرام روی شانه‌اش بزند، دست خانم را نزد کودکان بگیرد، گهگاه سرش را روی زانوی خانم بگذارد.
عشق‌ورزی کلامی و لمسی دو فایده دارد:
١. خانم و آقا هر دو بهره می‌برند.
۲. فرزندان آموزش می‌بینند که باید در آینده به همسرانشان مهربانی و محبت کنند.
خداوند سبحان یاورتان باشد.

به قلم خانم نرگس صفرخانلو

کودک و تلویزیون (٢)

مشاورهٔ تربیتی

ادامهٔ پاسخ استاد علی‌اکبر مظاهری به پدری اهل مشورت
بخش دوم سؤالات:

١. آیا شما برای تلویزیون تماشاکردن کودکان، زمان خاصی را توصیه می‌کنید؟

٢. آیا والدین برای تماشای تلویزیون کودکان باید محدودیت قائل شوند؟

پاسخ:

✔️ یک قاعدهٔ مهم:
کسی که در کودکی هر چیزی را که می‌خواهد، فراهم یابد و پدر و مادر همهٔ خواسته‌هایش را تأمین کنند و طعم هیچ‌گونه محدودیت و محرومیت را نچشد، در کودکی لجوج می‌شود و در بزرگسالی هم انسان ناموفق، ناشکر و طلبکار از جامعه خواهد شد. او هر قدر از مواهب و نعمت‌های دنیا داشته باشد، بازهم قانع نمی‌شود و همیشه عطش دارد، حرص دارد و گله‌مند است.
فردی که در کودکی، زندگی بدون محدودیت داشته‌، وقتی که کم‌کم با بزرگسالی وارد جامعه می‌شود، با مشکلاتی برخورد می‌کند، چون جامعه مثل پدر و مادر نیست. جامعه به انسان سیلی می‌زند. جامعه محدودیت دارد.
فردی که تحمل محرومیت و محدودیت را ندارد، بی‌تاب می‌شود و از همه طلبکار و گله‌مند خواهد بود. اما فردی که در کودکی سردی‌ و گرمی‌ و محرومیت‌ها را درک کرده است، در بزرگسالی نیز برای محرومیت‌ها و محدودیت‌های جامعه آماده خواهد بود.
او می‌داند در جامعه، سختی وجود دارد، همان‌طور که در کودکی هم وجود داشت.
این‌گونه افراد، در برخورد با کمبودهای اجتماعی، از کوره درنمی‌روند، به سمت خودکشی نمی‌روند و ناسپاس نمی‌شوند.

راهکار:
کودکان برای تماشای تلویزیون باید محدودیت داشته باشند، اما ما به‌عنوان مشاور، برای آنها حد و زمان تعیین نمی‌کنیم. این حدود، بستگی به موقعیت، حال، استعداد و ظرفیت افراد دارد.
تعیین مرز و میزان زمان تلویزیون‌دیدن کودکان را به پدر دانا، مادر دانا و مربی دانا می‌سپاریم. ما برایش خط‌کش نمی‌گذاریم. آنان کودک و شاگرد خود را بهتر می‌شناسند، نیازها و حال کنونی او را بهتر می‌دانند. پدر و مادر بهتر می‌دانند که کودکشان را محدود کنند یا نه.
فرض کنیم امروز کودک ما به مقدار نیاز استراحت کرده، تکالیفش را انجام داده، نمازش را خوانده و با نظم بوده و کارهای خوب انجام داده است. از طرفی، برنامه‌ای برای گردش و بیرون رفتن از منزل نداریم.
در این شرایط، به‌خاطر کارهای مثبتی که کودک انجام داده است، به او پاداش می‌دهیم و او امروز بیشتر تلویزیون می‌بیند. یا اینکه اگر فردا روز تعطیل است و دیر بیدارشدن از خواب برای کودک اشکالی ندارد، یا عید است و یا به مناسبت اول بهار و روز جمعه - که عید هفته است - بهتر است لذت پاداش و انعام را به کودک بچشانیم و به او فرصت بیشتری برای تماشای تلویزیون بدهیم.
اما در شرایطی که کودک مدرسه دارد، خسته است یا این‌که تلویزیون برنامه خوبی ندارد، یا کودک باید در کاری به والدین کمک کند و یا مانع دیگری وجود دارد، بهتر است آن روز، کمتر تلویزیون ببیند.

به قلم خانم نرگس صفرخانلو
۹۸/۸/۲۸

کودک و تلویزیون (١)

مشاورهٔ تربیتی
پاسخ استاد علی‌اکبر مظاهری به پدری اهل مشورت

پرسش اول:
مشاوران، درباره تلویزیون تماشاکردن کودکان، نظرات متفاوتی دارند. برخی می‌گویند تلویزیون باید از زندگی کودک حذف شود. برخی دیگر زمان تعیین می‌کنند و می‌گویند کودکان روزانه ۴۵ دقیقه یا یک ساعت تلویزیون ببینند.
نظر شما در این‌باره چیست؟

پاسخ:
✔️ مقدمه:
سؤال شما سؤالی مهم، دقیق و تحقیقی است و مبتلابه زیادی دارد.
در ادامه نکاتی مطرح می‌شود؛ دقت لازم و کافی را داشته باشید.

نکات:
١. امیر مومنان علیه‌السلام می‌فرمایند:
«لا تَقسِروا اَولادَکُم عَلى آدابِکُم، فَاِنَّهُم مَخلوقونَ لِزَمانٍ غَیرِ زَمانِکُم» ۱
فرزندانتان را به انجام آداب خودتان واندارید، زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده‌اند.

روزگاری که پدر و مادر در آن زیسته و رشد یافته‌اند، با روزگار فرزندانشان متفاوت است.
تربیت در زمانهٔ کنونی با تربیت در روزگار گذشته فرق می‌کند و زحمت و دقت و آگاهی بیشتری می‌طلبد.
آن حضرت، از اینکه کودکان امروز را به سبک کودکان دیروز تربیت کنیم، نهی کرده‌اند.
چنین تربیتی خلاف حکمت است.
٢. مظاهر تمدن را نباید از زندگی حذف کرد؛ این‌ها به‌جای خود، سودمندند.
مصلحت ایجاب می‌کند که بهره‌های تکنولوژی روز را در نظر بگیریم و آفت‌هایش را مدیریت و برطرف کنیم.
۳. فرزندانمان را از مواهب موجود در جامعه منع و محروم نکنیم.
پیامبر اکرم صلی‌اللّه‌علیه‌وآله می‌فرمایند:
«إنّ ابنَ آدمَ لَحَریصٌ على ما مُنِعَ» ۲
انسان بر آنچه که از آن منع شود، حریص می‌شود.

اگر ما در منزل خودمان به فرزندمان غذا و میوه ندهیم و او را گرسنه نگه داریم، سر سفرهٔ دیگران به‌گونه‌ای غذا و میوه می‌خورد، که شرمنده می‌شویم.
اگر ما فرزندمان را از تماشای تلویزیون محروم کنیم، وقتی به تلویزیون دیگران می‌رسد، با حرص و ولع آن‌را تماشا می‌کند. به‌علاوه، با نداشتن تلوزیون، کودک احساس نداری و فقیری و کمبود می‌کند.
نباید مسائل مشروع را از زندگی کودکان حذف کنیم. تلویزیون هم یکی از این مشروع‌هاست.

↩️ ۱.شرح ابن ابی الحدید، ج ۲۰، صفحه۲۶۷
۲. میزان‌الحکمه، باب ۷۹۶
به قلم خانم نرگس صفرخانلو
این مطلب ادامه دارد.

۹۸/۸/۲۲